Tầm soát ung thư là gì? Quy trình thực hiện như thế nào?

Trong bối cảnh tỷ lệ người mắc bệnh ung thư ngày càng gia tăng và có xu hướng trẻ hóa tại Việt Nam, việc tầm soát ung thư được xem là phương án hiệu quả để bảo vệ sức khỏe.

Theo thống kê, tại Việt Nam mỗi ngày có hơn 300 người chết vì ung thư. Đáng chú ý trong số đó, tỷ lệ người trẻ dưới 30 tuổi tử vong vì ung thư đang gia tăng.

tầm soát ung thư

Theo số liệu công bố của Tổ chức Ung thư toàn cầu (GLOBOCAN) và ước tính của tổ chức ghi nhận ung thư Việt Nam, mỗi năm Việt Nam có hơn 126.000 ca mắc mới và khoảng 94.000 người tử vong vì ung thư. (1)

Với những con số thống kê đáng báo động, bệnh ung thư hiện nay đã nằm trong danh sách “Top 10 bệnh gây tử vong hàng đầu” cần được quan tâm và kiểm soát. Hiện nay một số bệnh lý ung thư thường gặp như ung thư phổi, ung thư gan, ung thư dạ dày, ung thư đại tràng, ung thư vú, ung thư cổ tử cung… đều có thể được phát hiện sớm nhờ tầm soát đúng phương pháp và đúng thời điểm.

Tầm soát ung thư là gì?

Tầm soát ung thư nhằm phát hiện bệnh ung thư trước khi bệnh gây ra triệu chứng. Tầm soát ung thư có thể được thực hiện thông qua các phương tiện hình ảnh và xét nghiệm, giúp phát hiện sớm các tế bào bất thường và các tế bào ác tính trong cơ thể.

Bác sĩ Trần Vương Thảo Nghi - Trưởng khoa Ung bướu, BVĐK Tâm Anh TP.HCM, cho biết: “Tầm soát ung thư để truy tìm nguy cơ ung thư, phát hiện và chẩn đoán bệnh ung thư ở giai đoạn sớm ngay từ khi chưa có triệu chứng, tăng khả năng điều trị khỏi bệnh và giúp cải thiện tỷ lệ sống sau 5 năm không tái phát bệnh.”

bác sĩ thảo nghi
Bác sĩ Trần Vương Thảo Nghi với gần 20 năm kinh nghiệm trong khám tầm soát và điều trị ung thư.

Tại sao nên khám tầm soát ung thư từ sớm?

Ung thư là căn bệnh nguy hiểm, là nỗi ám ảnh của nhiều người. Tuy nhiên thực tế cho thấy có thể phòng ngừa bệnh ung thư bằng cách chủ động làm giảm các yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát được (như hút thuốc lá, béo phì, chế độ dinh dưỡng không hợp lý, thiếu vận động), đồng thời phối hợp chủ động tầm soát phát hiện sớm bệnh ung thư để điều trị kịp thời.

Ung thư có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi và giới tính, số lượng ca mắc mới và số ca tử vong đang tăng dần theo từng năm, nên việc tầm soát ung thư cần được chú trọng. Sự phát triển kỹ thuật hiện đại trong xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh giúp tăng khả năng phát hiện các loại ung thư thông qua việc tầm soát ung thư.

Thông thường, tầm soát ung thư nên được thực hiện tối thiểu 1 năm 1 lần.

Tầm soát ung thư được thực hiện như thế nào?

Mỗi loại ung thư có phương pháp tầm soát riêng. Khám tầm soát ung thư được thực hiện trên người bình thường, chưa có triệu chứng bệnh và áp dụng các phương pháp chẩn đoán xâm lấn tối thiểu. Thông qua kết quả tầm soát, bác sĩ có thể phát hiện các dấu hiệu ung thư ở giai đoạn sớm. (2)

Quy trình tầm soát ung thư

Quy trình tầm soát thường sẽ được thực hiện theo các bước sau: (3)

Bước 1: Khám lâm sàng

Đây là bước cơ bản trong tầm soát ung thư. Bác sĩ sẽ hỏi về các yếu tố nguy cơ cũng như tiền sử bệnh của bản thân và gia đình, đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát, cũng như hỏi về các triệu chứng bất thường của cơ thể nếu có (ví dụ: bạn bị đau ở đâu? Có triệu chứng nào bất thường không?…). Những thông tin này là các căn cứ để bác sĩ đưa ra những phương thức tầm soát phù hợp.

Bước 2: Thực hiện một số kiểm tra cận lâm sàng cơ bản

Sau khi đã khám lâm sàng, bạn sẽ được sắp xếp làm một số kiểm tra cận lâm sàng cơ bản như xét nghiệm máu, xét nghiệm tế bào, xét nghiệm phân…

Bước 3: Chẩn đoán hình ảnh

Ngoài các xét nghiệm trên, bác sĩ có thể chỉ định thăm dò bằng hình ảnh học với các phương thức chẩn đoán hình ảnh như nội soi, siêu âm, chụp XQ, chụp CT cắt lớp, chụp cộng hưởng từ…

Xem thêm: 6 phương pháp chẩn đoán ung thư phổ biến hiện nay.

Các phương pháp tầm soát cho từng bệnh lý ung thư

Tầm soát ung thư dạ dày

Đây là nguyên nhân thứ tư gây ra các ca tử vong do ung thư ở cả nam và nữ trên toàn thế giới. Trong đó, tỷ lệ mắc bệnh ung thư dạ dày đặc biệt phổ biến ở khu vực Đông Nam Á. Theo ghi nhận của Tổ chức Phòng chống Ung thư Thế giới, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 15.000 - 20.000 bệnh nhân mới được chẩn đoán mắc căn bệnh này. Trong đó, theo một nghiên cứu quần thể tại TP.HCM, ung thư dạ dày chiếm 6,8% ở nam giới và 3,7% ở nữ giới.

Các kiểm tra cận lâm sàng để tầm soát ung thư dạ dày bao gồm:

Các bác sĩ cũng sẽ kiểm tra tình trạng nhiễm khuẩn Helicobacter Pylori (vi khuẩn Hp) bằng nhiều cách: kiểm tra hơi thở, xét nghiệm máu, xét nghiệm trên mẫu sinh thiết của dạ dày và các xét nghiệm khác.

tầm soát phát hiện ung thư tiêu hóa
Nội soi dạ dày là phương pháp hữu hiệu để kiểm tra, phát hiện, chẩn đoán và điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa trên.

Ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng là căn nguyên gây tử vong đứng thứ 4 trên thế giới và đứng thứ 5 tại Việt Nam. Bệnh được phát hiện và điều trị ở giai đoạn càng sớm, hiệu quả điều trị càng tốt và khả năng kéo dài sự sống cho bệnh nhân càng cao.

Ở giai đoạn đầu, ung thư đại tràng thường tiến triển chậm hơn, tỷ lệ sống trên 5 năm đối với việc điều trị theo từng giai đoạn như sau: Giai đoạn I là khoảng trên 90%, giai đoạn II khoảng 80 - 83%, giai đoạn III còn khoảng 60% và giai đoạn IV giảm rất thấp, chỉ còn 11%.

Hầu hết ung thư đại tràng đều phát triển từ polyp tiền ung thư. Có hai loại polyp chính là polyp tuyến và polyp tăng sinh. Polyp tuyến có thể trở thành ung thư qua thời gian; diễn tiến này mất tối thiểu 10 năm. Các kỹ thuật cận lâm sàng sau đây có thể giúp tầm soát ung thư đại tràng:

Tầm soát ung thư đại tràng giúp phát hiện các polyp hoặc ung thư ở giai đoạn đầu. Nếu phát hiện thấy polyp, bác sĩ sẽ thực hiện cắt bỏ polyp để ngăn ngừa nguy cơ phát triển thành ung thư. Thực hiện tầm soát thường xuyên giúp phát hiện và loại bỏ polyp, có thể giảm nguy cơ mắc ung thư đại tràng, tăng tiên lượng sống và giảm tử vong do bệnh ung thư đại tràng.

Ung thư phổi

Theo thống kê từ Tổ chức Ung thư toàn cầu (GLOBOCAN), ung thư phổi là bệnh ung thư phổ biến đứng thứ 2 trên thế giới (chiếm 11,4%) với khoảng 2,2 triệu ca mắc mới năm 2020. Đây là căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao nhất trong tất cả các bệnh ung thư với gần 1,8 triệu ca tử vong trong năm. Tại Việt Nam, GLOBOCAN ghi nhận có hơn 26.000 ca mắc ung thư phổi và gần 24.000 ca tử vong.

Các phương tiện cận lâm sàng sau đây có thể giúp tầm soát ung thư phổi:

hệ thống chụp ct
Hệ thống chụp CT tại BVĐK Tâm Anh TP.HCM được trang bị thêm bộ lọc tia Tin filter giúp giảm thiểu liều tia X tác động đến cơ thể

Ung thư gan

Theo GLOBOCAN 2020, Việt Nam có thêm 26.418 người mắc ung thư gan và 25.272 người tử vong vì căn bệnh này. Ung thư gan là bệnh đang có tỷ lệ mắc mới và tử vong cao. Phần đông người bệnh đến khám khi ở giai đoạn muộn khiến quá trình điều trị gặp nhiều khó khăn, tốn kém. Vì vậy việc tầm soát đóng vai trò vô cùng quan trọng giúp phát hiện và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Các phương tiện cận lâm sàng sau đây có thể giúp tầm soát ung thư gan:

Ung thư cổ tử cung

Nằm trong top 3 bệnh lý ung thư gây tử vong hàng đầu ở nữ giới, ung thư cổ tử cung đã và đang là “vấn đề nhức nhối” bởi bệnh có xu hướng gia tăng nhanh và ngày càng trẻ hóa. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm thế giới có hơn 500.000 ca mắc mới, khoảng 250.000 người tử vong, ước tính đến năm 2030 con số tử vong sẽ tăng lên hơn 400.000 người, gấp đôi các trường hợp tử vong có liên quan đến biến chứng thai kỳ.

Dưới đây là các phương pháp phổ biến để tầm soát ung thư cổ tử cung:

xet nghiem pap smear san loc utctc
Xét nghiệm Pap Smear giúp sàng lọc ung thư cổ tử cung từ sớm

Lưu ý: Tùy theo độ tuổi và tình trạng bệnh sử cá nhân - gia đình, bác sĩ có thể chỉ định bạn thực hiện các xét nghiệm khác nhau.

Ung thư vú

Ở Việt Nam, mỗi năm có tới 5.000 người tử vong và 11.000 phụ nữ mắc mới. Trong 15 năm tới, con số này dự tính sẽ tăng lên 33,3% và hơn nữa.

Việc tầm soát bệnh ung thư vú có thể bắt đầu với việc tự kiểm tra vú đều đặn hàng tháng để phát hiện sớm các bất thường. Phần lớn các khối u này là những thay đổi lành tính của tuyến vú, chỉ có khoảng 10-20% khối u vú không may là ác tính. Vì vậy, hãy chủ động đi khám tầm soát vú mỗi năm nếu bạn từ 40 tuổi trở lên.

Trường hợp nếu không có triệu chứng gì, việc chụp nhũ ảnh hàng năm nên được cân nhắc thực hiện cho những người từ 40 - 49 tuổi, hoặc mỗi 1 - 2 năm/lần đối với những người trên 50 tuổi.

Các phương tiện tầm soát ung thư vú bao gồm siêu âm tuyến vú, nhũ ảnh (chụp X-quang tuyến vú), chụp cộng hưởng từ tuyến vú (MRI) hoặc làm xét nghiệm sinh thiết - giải phẫu bệnh (để xác định tính chất lành tính hay ác tính của các tế bào trong khối u vú). Tất cả các dịch vụ này đều được thực hiện trực tiếp tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

chụp nhũ ảnh tại tâm anh
Hệ thống chụp nhũ ảnh kỹ thuật số cắt lớp (Digital Breast Tomosynthesis) giúp tăng tỷ lệ phát hiện ung thư lên đến 40% và giảm tỷ lệ dương tính giả lên đến 40% với liều xạ sử dụng rất thấp.

Ung thư tiền liệt tuyến

Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh hay gặp ở nam giới trên 50 tuổi, gây tử vong đứng hàng thứ 2 sau ung thư phổi. Tại Việt Nam, ung thư tiền liệt tuyến đứng hàng thứ 11 với 3.959 ca mới mắc và có tỷ lệ tử vong đứng hàng thứ 13 với 1.873 ca tử vong năm 2018.

Các xét nghiệm tầm soát ung thư tuyến tiền liệt thường được khuyến cáo cho nam giới từ 50 tuổi (sớm hơn nếu cần và/hoặc có yếu tố nguy cơ).

xét nghiệm kháng nguyên tuyến tiền liệt
Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt (PSA) trong máu là một trong những phương pháp tầm soát ung thư tuyến tiền liệt

Tầm soát ung thư có được bảo hiểm y tế không?

Khám tầm soát ung thư hết bao nhiêu tiền, hay tầm soát ung thư có được bảo hiểm y tế chi trả không là điều mà nhiều người thắc mắc. Hiện nay việc tầm soát ung thư không nằm trong danh mục chi trả của bảo hiểm y tế. Tuy nhiên, nếu so sánh với chi phí điều trị khi bệnh không được phát hiện ở giai đoạn sớm, thì chi phí đầu tư cho việc tầm soát thấp hơn, mà đem lại hiệu quả cao hơn.

Dịch vụ tầm soát ung thư tại BVĐK Tâm Anh

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đầu tư hệ thống trang thiết bị tiên tiến giúp tầm soát, phát hiện sớm nhiều bệnh ung thư.

máy chụp cộng hưởng từ

hệ thống x quang kỹ thuật số

Nếu phát hiện ung thư giai đoạn sớm, khoa Ung bướu sẽ phối hợp các chuyên khoa khác như Sản Phụ khoa, Tiết niệu, Nội soi - Phẫu thuật Nội soi tiêu hóa, Tim mạch - Lồng ngực, Cơ xương khớp… lên phác đồ điều trị đa mô thức, toàn diện, cá thể hóa bằng cách phối hợp nhiều phương pháp như phẫu thuật, hóa trị, liệu pháp nội tiết, liệu pháp trúng đích và miễn dịch, ghép tế bào gốc vào tủy xương… Khoa Ung bướu được đầu tư cơ sở vật chất cao cấp, không gian riêng tư tạo tâm lý thoải mái, lạc quan cho người bệnh đến khám và điều trị.

phòng pha hóa chất áp suất thấp

Phòng truyền hóa chất trang thiết bị hiện đại

Phác đồ điều trị tiên tiến với việc luôn cập nhật phác đồ theo hướng dẫn điều trị quốc tế; các loại thuốc mới, thuốc trúng đích, thuốc miễn dịch…; ứng dụng những tiến bộ về sinh học phân tử nhằm cá thể hóa điều trị, tăng hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

Khoa Ung Bướu, hệ thống BVĐK Tâm Anh với dịch vụ chăm sóc, điều trị cao cấp. Trang bị hệ thống phòng VIP điều trị trong ngày với đầy đủ máy móc, tiện nghi hiện đại như ghế truyền hóa chất có bàn ăn, đảm bảo sự riêng tư của mỗi người bệnh, hệ thống tivi truyền hình cáp phục vụ nhu cầu giải trí, giúp bệnh nhân thư giãn trong quá trình điều trị. Ngoài ra, còn có thiết bị kết nối nhân viên y tế 24/24, hệ thống khí y tế và các thiết bị cấp cứu bố trí ngay tại khu điều trị.

Việc lấy máu xét nghiệm, cấp phát thuốc và phục vụ bữa ăn đều được bố trí ngay tại khoa nhằm đảm bảo tính riêng tư, thuận tiện cho người bệnh.

Phòng hóa trị ung thư được thiết kế 4 mặt đều là cửa kính giúp bệnh nhân cảm thấy không bị gò bó, có thể nhìn thấy cảnh vật và thế giới xung quanh, tạo cho bệnh nhân có cảm giác thêm yêu cuộc sống, giúp quá trình điều trị đạt hiệu quả tối ưu. Đồng thời, thiết kế này cũng góp phần “thu hẹp” khoảng cách giữa bệnh nhân với bác sĩ và nhân viên y tế, giúp cho bệnh nhân cảm thấy rằng nhân viên y tế luôn cùng đồng hành với mình trong thời gian điều trị. Ngoài ra, hệ thống màn che với màu sắc nhã nhặn cũng được sử dụng để tạo không gian riêng tư cho từng bệnh nhân khi cần.

Khu nội trú được thiết kế theo tiêu chuẩn cao cấp với đầy đủ đồ dùng cá nhân, minibar, tivi màn hình LED, internet, thiết bị kết nối nhân viên y tế 24/24, hệ thống khí y tế và các thiết bị cấp cứu bố trí ngay tại giường…

Phòng tiếp đón được trang trí với màu sắc tươi vui, tạo cảm giác ấm cúng và thân thiện. Nhân viên chăm sóc chuyên nghiệp, tận tâm khi người bệnh khám, điều trị tại bệnh viện. Tư vấn, hỗ trợ miễn phí qua tổng đài, website và fanpage.

Link nội dung: https://tcquoctesaigon.edu.vn/tu-van-ung-thu-a41821.html