Sẽ là một thiếu sốt khi nhắc đến thơ, nhưng lại bỏ qua thể ngũ ngôn, một thể thơ phổ biến và thông dụng bậc nhất. Vậy đặc điểm của nó là gì? Những bài thơ ngũ ngôn hay và đặc sắc nhất được VOH tổng hợp dưới đây sẽ là lý giải cho bạn.
Thơ ngũ ngôn là gì?
Thơ ngũ ngôn là thể thơ mà mỗi câu thơ sẽ có năm chữ và được gieo vần, có nhịp điệu mà vẫn đem lại những ý nghĩa sâu sắc. Thể thơ này được xuất phát từ Trung Quốc, khi mà nhiều năm về trước nước ta bị nhà Hán xâm lược, từ đó những nét văn học Trung Hoa đã được du nhập về Việt Nam. Tuy nhiên hiện nay, thể thơ này đã có nhiều cải tiến hơn so với bản gốc, do đó có thể chia thành 2 loại thơ như sau:
Thơ ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật
Thơ ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật chính xác là thể thơ từ thời nhà Đường của Trung Quốc. Để làm được bài thơ như vậy đòi hỏi tác giả phải có vốn từ phong phú và cách gieo vần xuất sắc thì mới đáp ứng đủ các nguyên tắc thơ. Một bài thơ sẽ có 4 câu thơ, mỗi câu 5 chữ. Ngoài thể tứ tuyệt thì cũng còn có thể bát cú tức là một bài có 8 câu thơ cũng là thể phổ biến.
Về vần điệu, thơ ngũ ngôn tứ tuyệt sẽ được gieo vần luân phiên với thanh bằng - trắc hoặc bằng - bằng, trắc - trắc ở tiếng thứ 2 và tiếng thứ 4 trong câu. Cách gieo vần như vậy sẽ được thực hiện lần lượt cho tới hết bài thơ là hoàn thiện.
Về nhịp điệu, câu thơ ngũ ngôn Đường luật sẽ được ngắt nhịp 2/3, từ đó tạo cảm giác nhẹ nhàng, êm ái khi đọc.
Một bài thơ ngũ ngôn tứ tuyệt chuẩn sẽ có 4 phần: đề, thực, luận, kết. Tức là mỗi câu thơ sẽ phải thể hiện một phần nội dung riêng. Chỉ với 5 chữ mà phải lột tả hết ý nghĩa nên đòi hỏi việc sử dụng ngôn từ của tác giả cần rất linh hoạt và phong phú.
Thơ ngũ ngôn tự do
Thơ ngũ ngôn tự do không có quá nhiều yêu cầu khắt khe như thể thơ Đường luật. Tác giả có thể sáng tác thơ không giới hạn số câu, không yêu cầu khắt khe về vần, nhịp điệu. Thậm chí một số nhà thơ còn tạo sự đặc biệt bằng cách thêm hoặc bớt tiếng trong một câu thơ nào đó.
Những bài thơ ngũ ngôn tự do không có nhiều hàm ý khiến người đọc phải suy ngẫm mà rất dễ dàng nhận diện ý nghĩa một cách tường minh. Đó có thể là bài thơ do những nhà thơ Việt Nam sáng tác, có thể là dịch từ bài thơ của tác giả nước ngoài hoặc cũng có thể tạo ra những vần thơ hay trong phút giây ngẫu hứng.
Xem thêm: Tiểu sử và những bài thơ bất hủ của Đỗ Phủ người được mệnh danh "Thi Thánh" Tiểu sử và những bài thơ kiệt tác của "Thi Tiên" Lý Bạch - đỉnh cao thơ ca Thịnh Đường Tiểu sử Bạch Cư Dị và màu sắc hiện thực cuộc sống trong thơ của Bạch Cư Dị
Top những bài thơ ngũ ngôn đặc sắc nhất
Với mỗi thể loại thơ ngũ ngôn, chúng ta đều có những bài thơ hay “để đời”, nhất là những bài thơ Đường luật dù đã ra đời hàng trăm năm nhưng vẫn còn nguyên giá trị tới hiện tại. Dưới đây là những tác phẩm nổi bật ấy.
Thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt đường luật
Xuân lưu phù chu thượng Hạ vũ hà hoa khai Thu phong chi diệp lạc Nhật chiếc bộc tuyết tai.
Dịch thơ
Sông xuân đò trôi nhẹ Mưa hạ sen nở hoa Gió thu rơi rụng lá Bão tuyết nắng chiếu qua.
Thất nguyệt thất nhật dạ Vô vũ hựu vô vân Nhiệt phong lai tịch ốc Đáo vẫn mặc sầu nhân.
Dịch thơ
Đêm mùng bảy tháng bảy Không mây cũng chẳng mưa Gió nóng vào thăm hỏi Người sầu chẳng muốn thưa.
Đoạt sóc Chương Dương độ Cầm Hồ Hàm Tử quan Thái bình tu nỗ lực Vạn cổ thử giang san.
Dịch thơ
Chương Dương cướp giáo giặc Hàm Tử bắt quân thù Thái bình nên gắng sức Non nước ấy nghìn thu.
Ngàn năm bên lối nhỏ Trút niềm đau muộn phiền Ngàn năm mang hơi thở Dịu vợi trời tam thiên.