Theo tập tục dân gian của người Việt, lễ cúng Rằm tháng Giêng (Tết Nguyên tiêu, Tết Thượng nguyên), có phần quan trọng hơn so với các ngày rằm khác trong năm. Vì đây là ngày rằm đầu tiên trong năm nên mọi người rất chú trọng việc cúng lễ bởi quan niệm: "Đầu xuôi đuôi lọt".
Đây cũng là lý do có câu nói: "Cúng bái cả năm không bằng ngày Rằm tháng Giêng". Tháng Giêng cũng là dịp để mọi người vãn cảnh, du xuân, đi lễ ở phủ, đền, chùa, miếu...
Mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng có thể có cả đồ chay và đồ mặn.
Ngoài ra, do ảnh hưởng của Phật giáo, vào Rằm tháng Giêng, Phật tử sẽ ăn chay, dâng lễ chay, đi chùa thắp hương, cúng dường tam bảo, vấn an chư tôn đức tăng ni với mong muốn tại ít nhiều công đức, "gieo bòn phước đức". Tất cả tập tục trên đều nhằm thể hiện ước nguyện một năm mới khởi đầu tốt đẹp, phát tài, phát lộc, an lành và hạnh phúc.
Trước khi cúng Rằm tháng Giêng, các gia đình cần lau chùi, dọn dẹp bàn thờ gia tiên sạch sẽ. Nên thắp một nén nhang khấn xin thần linh, tổ tiên về việc lau dọn.
Trước khi cúng Rằm tháng Giêng, các gia đình cần lau chùi, dọn dẹp bàn thờ gia tiên sạch sẽ.
Lễ cúng Rằm tháng Giêng quan trọng vì vậy để lễ cúng diễn ra ý nghĩa, thu hút may mắn, tài lộc, cần lưu ý những điều kiêng kỵ sau:
Tuyệt đối không xê dịch bát hương trong quá trình lau dọn bàn thờ. Các vật phẩm cúng được bày biện gọn gàng, đúng thứ tự, tránh đổ vỡ.
Hoa và trái cây dâng lễ cúng Rằm tháng Giêng là điều không thể thiếu. Các gia đình lưu ý không dùng hoa, quả giả để dâng lên bàn thờ, đồng thời không dùng vật phẩm đã được sử dụng để cúng. Đây được coi là hành động bất kính, không thành tâm.
Không dùng tiền giả, tiền có nguồn gốc bất chính. Gia đình Việt thường có thói quen đặt tiền thật lên bàn thờ khi cúng tế, ngụ ý muốn cầu xin tài lộc, may mắn. Tuyệt đối không dâng lên tiền giả hay tiền có nguồn gốc bất chính, có được từ những hành vi phạm pháp hay trái với đạo đức.
Việc thờ cúng vốn tùy tâm, không phải dâng lên nhiều tiền là tốt, mà chưa hẳn không dâng tiền đã là xấu. Quan trọng là giữ tâm trong sáng, nhất tâm tin tưởng.
Không cúng thủ lợn.Theo quan niệm dân gian từ xưa tới nay, mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng có thể cúng cả đồ chay và đồ mặn. Tuy nhiên, nếu gia chủ cúng mâm cỗ mặn thì nên nhớ, chớ nên cúng thủ lợn. Theo đó, việc cúng thủ được cho là hành vi sát sinh vào những ngày đầu năm. Điều này có thể ảnh hưởng đến vận phúc của cả gia đình trong năm.
Kiêng câu cá. Dân gian có quan niệm rằng nếu câu cá vào ngày trăng tròn sẽ dễ mang đến vận đen xui rủi.
Kiêng nói tục, chửi bậy. Nếu ngày rằm mà nói tục, chửi bậy sẽ mang đến nhiều thị phi.
Trong ngày Rằm tháng Giêng, nên kiêng đi đến những nơi âm khí nặng như mồ mả, nơi hoang vu hoặc bệnh viện, nhất là những người sức khỏe yếu kém, sẽ bị vận xui đeo bám.
