Kết cấu tinh dịch của mỗi người không hoàn toàn giống nhau do yếu tố tạo nên tinh dịch có sự khác biệt. Tuy nhiên nhiều người cho rằng, tinh trùng đặc tốt hơn và làm tăng khả năng thụ thai thành công. Vậy tinh trùng đặc hay loãng là tốt đối với sức khỏe sinh sản? Hãy cùng theo dõi các thông tin qua bài viết sau.
Dấu hiệu nhận biết tinh trùng (dịch) đặc hay loãng
1. Tinh trùng đặc
Tinh trùng đặc là hiện tượng tinh dịch của người đàn ông khi xuất tinh có dạng vón cục, độ kết dính cao hơn bình thường. Đây là những dấu hiệu nhận biết tinh dịch đặc mà nhiều người rỉ tai nhau.
Tuy nhiên, BSĐH Đặng Tuấn Anh lý giải một người có bị tinh dịch đặc hoặc bất thường hay không không thể xác định bằng mắt thường. Chỉ có xét nghiệm phân tích tinh dịch, bao gồm kiểm tra độ nhớt, số lượng tinh trùng, mật độ tinh trùng mới có thể đưa ra chẩn đoán đánh giá về tình trạng tinh dịch của người đó.
Theo một phân tích năm 2013, khoảng 12-29% nam giới có tinh dịch tăng độ nhớt. Trong trường hợp nghi ngờ bản thân bị “đặc tinh dịch”, bạn cần thăm khám khi:
- Tinh dịch có vẻ đặc hơn bình thường nhiều
- Tinh dịch chảy ra thành sợi dày thay vì giọt
- Tinh dịch khi xuất tinh vón cục hoặc thành khối
2. Tinh trùng loãng
Bác sĩ Tuấn Anh cho biết không có khái niệm tinh trùng loãng trong tài liệu y khoa, thay vào đó là hiện tượng mật độ tinh trùng giảm ở nam giới. Các biểu hiện có thể quan sát bằng mắt thường như màu sắc, độ đặc, tinh trùng loãng như nước không có ý nghĩa về mặt lâm sàng trong việc chẩn đoán mật độ tinh trùng thấp ở nam giới. Cách tốt nhất để xác định nam giới có bị “loãng tinh dịch” hay không là thăm khám và kiểm tra bằng các xét nghiệm chuyên sâu.
Khi nghi ngờ tinh dịch có những biến đổi, bất thường sau, nam giới cần chủ động kiểm tra tại các bệnh viện, phòng khám chuyên khoa:
- Tinh trùng thay đổi màu sắc sang vàng, nâu hoặc đỏ. Đây là dấu hiệu cho thấy có vấn đề về sức khỏe cơ quan sinh dục và đường tiết niệu.
- Mùi hôi tinh dịch cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bạn bị viêm nhiễm, các bệnh lý liên quan đường tình dục.
Nhiều người cho rằng tinh dịch trong như nước là dấu hiệu tinh dịch loãng. Tuy nhiên màu sắc, độ đặc của tinh dịch nam giới do nhiều yếu tố quyết định. Do đó không đủ căn cứ để xác định người đàn ông bị “loãng tinh trùng” gây vô sinh, hiếm muộn nếu chỉ qua sát bằng mắt thường.
Tinh trùng đặc hay loãng là tốt?
Nhiều người cho rằng tinh dịch đặc tốt hơn so với tinh dịch loãng, giúp tăng cơ hội có thai thành công do mật độ tinh dịch cao, có thể nhiều tinh trùng tiếp cận trứng và thụ tinh thành công. Nồng độ tinh trùng cao thường cho thấy bạn có nhiều khả năng thụ thai cho người nữ hơn. Tinh dịch đặc cũng ít có khả năng chảy ra khỏi âm đạo. Tuy nhiên quan điểm này không hoàn toàn đúng. (1)
Tinh dịch đặc có thể là kết quả của những thói quen không lành mạnh như uống quá nhiều rượu hoặc ít vận động. Nó cũng có thể là dấu hiệu của nồng độ hormone bất thường, nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, mất nước, thay đổi tuyến tiền liệt hoặc sử dụng steroid đồng hóa (hormone sinh dục nam) mà không có chỉ định y tế.
Tính nhất quán của tinh dịch có thể khác nhau ở mỗi người trong mỗi giai đoạn. Nó có thể thay đổi phụ thuộc vào chế độ ăn, thói quen sinh hoạt, hay tần suất quan hệ vợ chồng. Nếu tinh dịch quá đặc, tinh trùng không thể di chuyển dễ dàng dẫn tới việc thụ thai có thể khó khăn.
Ngược lại, trường hợp mật độ tinh trùng thấp mà nhiều người thường gọi là tinh trùng loãng ở nam giới không tốt cho sức khỏe sinh sản của nam giới. Sự suy giảm số lượng tinh trùng dẫn đến giảm cơ hội tinh trùng tiếp xúc với trứng để thụ tinh. Chính vì vậy những nam giới có số lượng tinh trùng ít thường gặp khó khăn hơn khi thụ thai tự nhiên.
Tóm lại, nếu bạn nhận thấy tinh dịch đặc kèm theo các triệu chứng khác như đau hoặc rát khi đi tiểu, tiết dịch, đau khi xuất tinh, khó xuất tinh hoặc nước tiểu sẫm màu; hoặc nghi ngờ bản thân giảm mật độ tinh trùng, cố gắng mang thai nhưng không thành công trong thời gian ít nhất 1 năm, bạn nên đến gặp bác sĩ để được đánh giá. Bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá kỹ lưỡng để xác định nguyên nhân và điều trị khi cần thiết.
Yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng
Một vài yếu tố phổ biến nhất ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng, bao gồm: (2)
1. Tuổi tác
Khi tuổi càng cao, khả năng di chuyển của tinh trùng cũng có thể giảm đi. Theo một nghiên cứu, khả năng di chuyển của tinh trùng giảm trung bình khoảng 0,8% mỗi năm. Ngoài ra, người đó sẽ có số lượng tinh trùng thấp hơn với bình thường. Nghiên cứu chỉ ra rằng hình thái tinh trùng bình thường giảm 0,2-0,9% mỗi năm, dẫn đến hình thái bình thường giảm 4-18% trong khoảng thời gian 20 năm.
Bên cạnh đó, tinh trùng của người lớn tuổi có nhiều khả năng có tỷ lệ phân mảnh DNA cao hơn, cũng như các đột biến gen có thể dẫn đến nguy cơ thai lưu, sảy thai…
2. Yếu tố lối sống
Các thói quen không tốt cho cơ thể nói chung, sức khỏe sinh sản của nam giới nói riêng có thể kể đến như hút thuốc lá, sử dụng ma túy, rượu bia, thiếu ngủ, căng thẳng mệt mỏi, chế độ ăn thiếu chất, béo phì… có thể ảnh hưởng đến mật độ và chất lượng tinh trùng của bạn.
Tin tức tốt cho các đấng mày râu chính là nếu bạn thay đổi lối sống theo chiều hướng tốt hơn, bạn có thể thấy chất lượng tinh trùng được cải thiện chỉ sau 2-3 tháng.
Một số loại thuốc, chẳng hạn như liệu pháp thay thế testosterone, steroid đồng hóa, thuốc chống trầm cảm, thuốc hóa trị, thuốc phiện… có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng cũng như quá trình sản xuất tinh trùng. Tác động này có hồi phục được hay không còn tùy thuộc vào loại thuốc, liều lượng và thời gian dùng thuốc.
Ngoài ra, tiền sử nhiễm trùng, bệnh tật hoặc sốt gần đây có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. Trong hầu hết các trường hợp, ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng chỉ là tạm thời.
3. Tiếp xúc với độc tố
Một số hóa chất được biết là có ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng nam giới như: Thuốc trừ sâu, Hydrocacbon, PCB (Hợp chất hóa học được tìm thấy bên trong máy biến áp), Cadimi, khí thải diesel, hóa dầu, dung môi làm tăng nguy cơ hiếm muộn, vô sinh ở nam giới.
Mặc dù chất độc trong các sản phẩm gia dụng hàng ngày cũng có thể gây hại, do tiếp xúc lâu dài, chúng ta thường quan tâm nhất đến những người tiếp xúc với chất độc thông qua nghề nghiệp của họ. Những người làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp, thuốc diệt cỏ, sản xuất nhựa và quân đội nhìn chung có các thông số và chất lượng tinh trùng kém hơn.
Những trạng thái thường gặp của tinh trùng
Thông thường không thể đánh giá sức khỏe của tinh dịch bằng hình thức, biểu hiện trực quan hoặc cảm giác chủ quan.
Tinh dịch quá đặc có thể làm giảm sự di chuyển hoặc số lượng tinh trùng di động, nhưng nhiều người có số lượng tinh trùng thấp lại có tinh dịch có vẻ bình thường. Cách duy nhất để đánh giá tinh dịch một cách đáng tin cậy là phân tích tinh dịch bằng xét nghiệm chuyên sâu.
1. Tinh trùng bình thường
Kết quả tinh dịch đồ là thước đo đánh giá về sức khỏe sinh sản nam giới, bao gồm:
- Thể tích tinh dịch: Đây là thước đo lượng tinh dịch mà một người sản xuất, cần đạt trên 1,4ml.
- Mật độ: Đây là số lượng tinh trùng trên 1 ml, con số lý tưởng là trên 16 triệu tinh trùng/1 ml.
- Hình thái học: Điều này cho biết hình dạng và hình dáng của tinh trùng có bình thường hay không. Nếu tinh trùng dị dạng nhiều có thể ảnh hưởng đến tỉ lệ thụ thai thành công.
- Khả năng di chuyển: Đánh giá khả năng di động của tinh trùng, những tinh trùng di động nhanh có khả năng thụ thai cao hơn, tỉ lệ tinh trùng di động trong mẫu cần đạt > 42%
2. Tinh trùng bất thường
Tinh trùng bất thường có khiếm khuyết ở đầu hoặc đuôi, chẳng hạn như đầu to, biến dạng, đuôi cong hoặc đuôi kép… Những khiếm khuyết này có thể ảnh hưởng đến khả năng tinh trùng tiếp cận và xâm nhập vào trứng. Tuy nhiên, việc có một tỷ lệ lớn tinh trùng bị biến dạng không phải là hiếm. Thông thường, chỉ có khoảng 4% đến 10% tinh trùng trong mẫu tinh dịch là bình thường.
Phân tích tinh dịch bất thường không có nghĩa là bạn bị vô sinh. Nhiều người đàn ông có chỉ số phân tích tinh dịch thấp vẫn có thể làm cha. Tuy nhiên họ có thể mất nhiều thời gian hơn. Nếu hai vợ chồng bạn không thể thụ thai tự nhiên, có thể cân nhắc lựa chọn các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh ống nghiệm IVF, bơm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI)…
Tinh trùng đặc hay loãng có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản không?
Tinh dịch đặc thường là do nồng độ tinh trùng cao hơn bình thường trong một thể tích tinh dịch thông thường hoặc do có lượng tinh trùng cao hơn bình thường có hình dạng (hình thái) không đều.
Một số người nghĩ rằng tinh trùng đặc sẽ có mật độ tinh trùng cao và ít có khả năng chảy ra khỏi âm đạo nên sẽ tăng tỉ lệ thụ thai. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng chính xác. Tinh trùng quá đặc, tinh trùng có thể gặp khó khăn khi di chuyển. Điều này dẫn đến nhiều khó khăn hơn cho tinh trùng gặp trứng trong quá trình thụ tinh.
Tình trạng tinh trùng ít có thể gây khó khăn cho quá trình thụ thai. Khi nam giới nhận chẩn đoán tinh trùng ít hoặc yếu, điều này đồng nghĩa cả hai cần phải nỗ lực nhiều hơn để có thai tự nhiên.
Nhìn chung, tình trạng tinh dịch quá đặc hoặc ít tinh trùng đều ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới. Chính vì vậy, khi nghi ngờ tinh dịch gặp bất thường, nam giới cần nhanh chóng thăm khám tại các bệnh viện, phòng khám chuyên khoa gần nhất để được tư vấn.
Tinh trùng đặc hay loãng có phải dấu hiệu vô sinh?
Một tin tức tốt dành cho nam giới nhận chẩn đoán mật độ tinh trùng thấp hoặc cao đều là tình trạng tạm thời, có thể hồi phục và chấm dứt nếu điều chỉnh lối sống phù hợp. Điều này đồng nghĩa “tinh trùng đặc hay loãng” không phải là yếu tố kết luận nam giới bị vô sinh.
Tuy nhiên, trong trường hợp thiểu tinh trùng hay tinh dịch “đặc” hơn bình thường đều có thể ảnh hưởng đến khả năng mang thai tự nhiên. Nhằm xác định chính xác chất lượng tinh dịch, nam giới nếu nghi ngờ bất thường trong tinh dịch cần thăm khám với bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, điều trị kịp thời.
Làm thế nào để tinh trùng (tinh dịch) khỏe mạnh?
Trên thực tế, quá trình thụ thai thành công phụ thuộc vào nhiều yếu tố ở cả cha và mẹ. Theo các nghiên cứu, nếu một cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc mang thai thì 30% do yếu tố người cha, 30% yếu tố người mẹ, 30% do cả cha và mẹ và 10% không rõ nguyên nhân.
Việc “tăng cường sức khỏe” cho tinh trùng được giúp cải thiện tỷ lệ mang thai hiệu quả. Bác sĩ Tuấn Anh cho biết tinh trùng khỏe mạnh thường gặp ở những nam giới có lối sống lành mạnh. Một số cách giúp cải thiện “sức khỏe tinh trùng” tại nhà nam giới có thể áp dụng như:
- Duy trì cân nặng phù hợp: Có sự cân bằng hợp lý của các hormone trong cơ thể là rất quan trọng đối với số lượng tinh trùng khỏe mạnh. Mô mỡ dư thừa có thể khiến các hormone đó mất cân bằng và ảnh hưởng đến mọi khía cạnh sức khỏe tinh trùng của nam giới.
- Ăn uống đầy đủ, đảm bảo vệ sinh: Thực phẩm tươi, nguyên chất, đặc biệt là trái cây và rau quả, có chất chống oxy hóa và vitamin giúp hỗ trợ khả năng sinh sản. Vitamin C và E đặc biệt quan trọng. Thức ăn nhanh đã qua chế biến có thể ngon miệng và tiện lợi nhưng không phải là bữa ăn tốt nhất cho tinh trùng của bạn.
- Đừng bỏ qua việc tập luyện thể dục, thể thao: Tập thể dục rất tốt cho việc sản xuất tinh trùng khỏe mạnh. Một nghiên cứu cho thấy cử tạ và các hoạt động ngoài trời có hiệu quả nhất trong việc tăng số lượng tinh trùng. Bác sĩ Tuấn Anh khuyên bạn nên hoạt động thể chất vừa phải ít nhất 150 phút mỗi tuần.
- Bổ sung vitamin: Một số vitamin, đặc biệt là D, C, E rất quan trọng đối với sức khỏe tinh trùng của nam giới. Tuy nhiên không phải ai cũng cần bổ sung vitamin nếu họ bổ sung đủ vitamin trong chế độ ăn uống. Tốt nhất bạn nên kiểm tra với bác sĩ xem điều gì có thể thực sự sẽ giúp ích cho khả năng sinh sản của bạn.
- Tránh tắm bằng nước quá nóng hoặc môi trường làm việc có nhiệt độ cao: Bởi tinh trùng thích sống và hoạt động ở phạm vi nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể từ 2 đến 3 độ, việc để tinh hoàn tiếp xúc quá nhiều nhiệt có thể gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản.
- Hạn chế đặt laptop trên đùi khi làm việc: Nhiệt lượng do máy tính xách tay tạo ra có thể có tác dụng tương tự như tắm nước nóng nếu nó đặt trên đùi bạn, vì vậy tốt hơn hết bạn nên đặt nó trên bàn làm việc khi làm việc.
- Cắt giảm lượng caffeine: Các nhà nghiên cứu ở Đan Mạch phát hiện ra rằng số lượng tinh trùng giảm nhẹ ở những nam giới tiêu thụ quá nhiều caffeine. Tốt nhất bạn cần cố gắng duy trì dưới 300 miligam mỗi ngày.
- Hạn chế uống rượu: Điều đó không có nghĩa là phải từ bỏ hoàn toàn rượu, nhưng uống quá nhiều rượu đã được chứng minh là làm giảm khả năng sản xuất tinh trùng. Vì vậy, chỉ cần duy trì tối đa một hoặc hai ly mỗi ngày. Tuy nhiên cách tốt nhất vẫn là giảm tiêu thụ rượu bia, thức uống có cồn.
- Không hút thuốc lá: Thuốc lá không chỉ làm giảm số lượng tinh trùng mà còn khiến tinh trùng ít di chuyển hơn. Thêm vào đó, hút thuốc có liên quan đến một số bệnh ung thư.
- Tránh xa testosterone: Một tác dụng phụ thường gặp của liệu pháp thay thế testosterone là ngừng sản xuất testosterone tự nhiên. Có những cách tự nhiên và y tế để tăng cường testosterone mà không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới. Do đó bạn nên tham khảo ý kiến chuyên môn của bác sĩ chuyên khoa Nam học.
Khi nào cần liên hệ bác sĩ thăm khám?
Trong một số trường hợp xuất hiện các dấu hiệu bất thường tinh dịch, bạn cần thăm khám bác sĩ ngay. Một số triệu chứng có thể là:
- Nếu tinh dịch của nam giới không có độ nhớt như bình thường (đặc hơn) hoặc nghi ngờ mật độ tinh trùng thấp.
- Các triệu chứng khác như đi tiểu đau hoặc thường xuyên hoặc đau khi quan hệ tình dục.
- Gần đây họ đã quan hệ tình dục không an toàn với một người không rõ tình trạng có hay không bệnh nhiễm trùng qua đường tình dục (STI) hoặc nếu họ chưa xét nghiệm STI trong 6 tháng gần nhất.
- Không thể mang thai sau 6-12 tháng quan hệ thường xuyên mà không sử dụng bất kỳ biện pháp ngừa thai nào.
- Tinh dịch chảy nước hoặc đổi màu, tình trạng kéo dài dai dẳng.
- Các cơn đau bụng dưới, lưng dưới, bất thường khi xuất tinh.
Để chẩn đoán nguyên nhân gây ra tinh dịch “loãng” hoặc “đặc”, bác sĩ sẽ hỏi một người về các triệu chứng, tiền sử bệnh và thói quen sinh hoạt của họ. Nếu cần thiết, họ cũng có thể thực hiện kiểm tra thể chất kèm các xét nghiệm liên quan như tinh dịch đồ, xét nghiệm máu…
Nếu bạn có nhu cầu đặt lịch tư vấn, thăm khám kiểm tra sức khỏe tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, vui lòng liên hệ qua thông tin sau:
Trên đây là một số thông tin về thắc mắc tinh trùng đặc hay loãng là tốt do BSĐH Đặng Tuấn Anh, chuyên gia tại Trung tâm hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh lý giải. Nếu nghi ngờ bản thân bị tinh trùng đặc hoặc loãng, tình trạng này kéo dài kèm theo các dấu hiệu bất thường, bạn nên trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, điều trị.
